Bardzo dużo maluszków ma żółtaczkę tuż po urodzeniu. Czasem z tego powodu dzieci dłużej zostają w szpitalu. Ale bardzo często żółtaczka pojawia się dopiero po wyjściu do domu. Najczęściej żółtaczka występująca u noworodków to żółtaczka fizjologiczna, czyli występująca normalnie, u zdrowych dzieci. Ale żółtaczka może również być objawem choroby wątroby.
Umów wizytę ze specjalistą online : idr24.pl/specjalizacje
Skąd bierze się żółtaczka fizjologiczna?
Niemowlęta rodząc się mają jeszcze krwinki czerwone, zawierające hemoglobinę płodową, czyli specjalny rodzaj hemoglobiny, który jest lepszy do transportowania tlenu z łożyska do komórek dziecka, w trakcie życia wewnątrzłonowego. Gdy dziecko się urodzi hemoglobina płodowa jest zastępowana przez taki sam rodzaj hemoglobiny,jaki występuje u osób dorosłych. Krwinki czerwone noworodka ulegają rozpadowi. Z tej hemoglobiny odzyskiwane jest żelazo, a pozostałości są przekształcane w bilirubinę. Bilirubina powstała z rozpadu krwinek czerwonych, to tzw. bilirubina wolna lub mówiąc inaczej niesprzężona (z tymi dwoma nazwami można się spotkać na wynikach badań laboratoryjnych). Organizm może się jej pozbyć dwiema drogami, albo poprzez przemianę w wątrobie, albo poprzez działanie promieniowania UV na skórę. Wątroba małego dziecka jest jeszcze niedojrzała i nie jest w stanie przerobić tak dużej ilości bilirubiny niesprzężonej (czyli wolnej) w sprzężoną (mówiąc inaczej związaną). A po co w ogóle organizm musi zamienić bilirubinę wolną w sprzężoną? Dlatego, że z żółcią wątroba może wydalić tylko bilirubinę sprzężoną.
Klasyczna żółtaczka fizjologiczna może być groźna dla dziecka, gdy poziom bilirubiny wolnej jest bardzo wysoki. Bilirubina wolna nie jest rozpuszczalna w wodzie, natomiast jest rozpuszczalna w tłuszczach. W związku z tym nie da się jej pozbyć (np. z oddawanym moczem), a w zamian za to przechodzi bardzo łatwo do mózgu, który zawiera fosfolipidy. W przypadku utrzymywania się bardzo wysokiego poziomu bilirubiny wolnej może dojść do uszkodzenia mózgu. Aby nie doszło do trwałego uszkodzenia prowadzi się naświetlanie noworodków pod lampami UV.
Wobec tego najważniejsze jest aby określić poziom bilirubiny w krwi dziecka. Doświadczony lekarz lub położna mogą z dużym prawdopodobieństwem ocenić poziom bilirubiny na podstawie zabarwienia skóry dziecka. Gdy ewidentnie żółta jest twarz, brzuszek oraz rączki i nóżki dziecka, to istnieje duże ryzyko, że poziom bilirubiny jest bardzo wysoki. Natomiast gdy żółta jest tylko twarz dziecka, a brzuszek, ręce i nogi są blade to najprawdopodobniej poziom bilirubiny jest niski. Istnieją również urządzenia do przezskórnego pomiaru poziomu bilirubiny. Na oddziałach noworodkowych w szpitalach, lub niektórych przychodniach, można w ten sposób określić przybliżoną wartość bilirubiny. Natomiast najdokładniejsze wyniki uzyskujemy na podstawie oznaczenia poziomu bilirubiny w krwi.
Wyniki badań laboratoryjnych zawsze należy skonsultować z lekarzem. Doświadczony lekarz pediatra zna normy badań laboratoryjnych, które zależne są od wieku dziecka.
By skonsultować wyniki nie musimy udawać się do przychodni, możemy zrobić to podczas konsultacji on-line.Umów wizytę ze specjalistą online : idr24.pl/specjalizacje
Bardzo istotne jest nie tylko samo badanie krwi, ale również konsultacja lekarska. Istotne znaczenie mają np. takie informacje jak: czas pojawienia się żółtaczki, wiek płodowy dziecka w momencie porodu (czy dziecko było wcześniakiem), podanie oksytocyny podczas porodu, sposób karmienia dziecka (mleko matki lub mleko modyfikowane) oraz wiele innych. Czasem żółtaczka może również wynikać z choroby wątroby. Bardzo ważne jest aby nie przegapić innych przyczyn żółtaczki. Nie zawsze żółtaczka u noworodka to żółtaczka fizjologiczna. Bardzo pomocne w różnicowaniu przyczyn żółtaczki jest wykonanie wspomnianych wcześniej badań laboratoryjnych. Żółtaczka fizjologiczna u donoszonego noworodka powinna ustąpić do 7 dnia życia. U dziecka przedwcześnie urodzonego do 14 dnia. Gdy żółtaczka utrzymuje się dłużej powinno się wykonać badania laboratoryjne i skonsultować się z doświadczonym lekarzem pediatrą.
Bardzo ważne jest aby wykonując badania laboratoryjne oznaczyć tzw. poziom bilirubiny z frakcjami. Co to znaczy? Należy ocenić nie tylko poziom bilirubiny całkowitej, ale również bilirubiny wolnej (czyli niesprzężonej) oraz bilirubiny związanej (czyli sprzężonej). W przypadku żółtaczki fizjologicznej podwyższony jest wyłącznie poziom bilirubiny wolnej. W przypadku chorób wątroby podnosi się również poziom bilirubiny sprzężonej.
Nie zalecamy samemu doszukiwać się diagnozy, czytając różne, czasami sprzeczne informacje w internecie. W ten sposób możemy się niepotrzebnie wystraszyć, albo zbagatelizować objawy poważnej choroby wątroby.
Czasami żółtaczka jest objawem stanu zapalnego wątroby, spowodowanego np. cytomegalią. Może też wynikać z wad wrodzonych, w obrębie dróg żółciowych.
Na co należy zwrócić uwagę? O co lekarz zapyta podczas e-konsultacji?
1. Czas pojawienia się żółtaczki. Czy dziecko było żółte od razu po urodzeniu? Czy może żółtaczka pojawiła się dopiero po 24 godzinach od urodzenia? Czy też dopiero po 3 lub 7 dobie życia?
2. Czy dziecko jest cały czas tak samo żółte, czy też może mniej, lub bardziej niż po wyjściu ze szpitala?
3. Czy ma jakieś dodatkowe, niepokojące objawy? Gorzej je? Nie przybiera na wadze zgodnie z normami? (Teoretycznie noworodek powinien przybierać ok. 210 g na tydzień, czyli około 30 g dziennie) Więcej śpi? Ciężko go obudzić na karmienie?
4. Kolor stolca u noworodka. Czy dziecko robi odbarwione kupy? Odbarwiona kupa ma generalnie kolor brudnego śniegu, ale może też być lekko seledynowa. Potocznie mówi się na to białe kupy, ale w rzeczywistości one do końca nie są białe. Najlepiej sfotografować kupę i wysłać lekarzowi mailowo przed konsultacją. Wtedy lekarz sam oceni kolor kupy i nie trzeba będzie szczegółowo opisywać niuansów kolorystycznych. Jeśli dziecko oddaje białe kupy, należy powiedzieć lekarzowi od kiedy są takie kupki i czy kiedykolwiek wcześniej były żółte kupy.
W przypadku podejrzenia, że żółta skóra u naszego dziecka niekoniecznie wynika z żółtaczki fizjologicznej lekarz może zlecić dodatkowe badania z krwi, takie jak np. tzw. próby wątrobowe (AST i ALT) oraz GGTP i fosfatazę alkaliczną. Podwyższone AST oraz podwyższone ALT mogą świadczyć o zapaleniu wątroby, ale trzeba pamiętać, że u dzieci są inne normy niż u dorosłych. Bardzo często na wynikach badań umieszczane są normy dla osób dorosłych. Trzeba o tym pamiętać i skonsultować się z lekarzem, który powie nam czy wyniki badań naszego dziecka są prawidłowe, czy też nie i pomoże zaplanować dalsze postępowanie. Czasem potrzebne może być wykonanie USG jamy brzusznej, z oceną wątroby i dróg żółciowych, ale nie wszystkie dzieci muszą mięć wykonywane takie badanie. Tylko te, u których podejrzewamy chorobę wątroby. Dlatego najważniejsza jest konsultacja z lekarzem, który pokieruje nas właściwie.
Umów wizytę ze specjalistą online : idr24.pl/specjalizacje
